U Izdavačkom centru Matice srpske objavljeno je sedmo kolo antologijske edicije “Deset vekova srpske književnosti”, saopštio je akademik Miro Vuksanović, pokretač i glavni urednik ovog kapitalnog izdavačkog poduhvata.
“U sadašnjim prilikama, dok su književnost i pisci skrajnuti u nečitanje, a izdavači knjiga u raznim nevoljama, nije lako ostvariti jedinstven poduhvat koji je pre sedam godina pokrenut u Izdavačkom centru Matice srpske, kazao je Vuksanović.
Reč je ediciji u kojoj će, u prvoj seriji, biti objavljeno 120 knjiga.
Prema kriterijumima i uređivačkim načelima, štampanim u svakoj knjizi sa popisom odabranih naslova, u drugoj seriji će biti pisci 20. i 21/ veka koji nisu u prvoj seriji, književni istoričari, kritičari i esejisti, sa hrestomatijama manje zastupljenih žanrova (putopisi, memoari, pisma).
“Od početka, od prvog kola iz 2010. godine, na ovaj milenijumski zahvat koji iz različitih epoha izdvaja glavne književne primere, od Svetog Save do danas i dalje – jer je edicija vremenski otvorena – ponekad dobronamerno, a češće bez povoda, objavljuju se primedbe i prekori, požalio se glavni urednik.
On je sa žaljenjem konstatovao da se sa spiska naslova izostavljaju imena desetine pisaca ili se tvrdi da u knjigama nema onoga što je u njima objavljeno.
Poneko, kako je primetio Vuksanović, u “traženju novog” tvrdi da nisu objavljeni odabrani ogledi Bogdana Popovića (a jesu, i to 2012. godine), da nema “Saputnika” Isidore Sekulić (a ima u njenoj knjizi objavljenoj 2011.), zatim, da nema Rakića, Šantića, Pandurovića, Disa i ostalih, kao da druga serija u kojoj će oni biti nije antologijska i tako dalje.
Nabrajanje bi se oteglo, kazao je akademik i dodao, “naročito, ako bismo pominjali napade naših suseda sa kojima smo u istorijskom prožimanju imali isti ili zajednički jezik”.
Pristižu, razume se, pohvale i podrške, pohvalio se glavni urednik.
Antologiju pomažu konkursi resornih ministarstava i sekretarijata, a najviše redovni pretplatnici kojih ima u zemlji i inostranstvu.
Glavni oslonac poduhvata su priređivači knjiga, a to su akademici, univerzitetski profesori, književni istoričari, kritičari i pisci vični uređivačkom poslu iz svih centara u kojima se izučava srpska književnost.
Uz odabrane tekstove, osim predgovora, hronologije, bibliografije, objašnjenja i drugih sadržaja koja imaju naučna izdanja, u svakoj knjizi su i kritički tekstovi iz ranijeg i sadašnjeg vremena. Tako se paralelno sa antologijskom literaturom stvara naročita hrestomatija srpske književne kritike.
I pored svih teškoća, a ovde su samo dotaknute neke, Izdavački centar Matice srpske, bez stalno zaposlenih, sedam godina zaredom uspeva da svakog proleća objavi po 10 knjiga, prošle godine 12, u svečanoj opremi kakva priliči “najdalekosežnijem poduhvatu u našem izdavaštvu”, kako je ocenio žiri Sajma knjiga u Beogradu.
Upravo je objavljeno sedmo kolo u 10 knjiga, a ukupno 72 knjige, na tridesetak hiljada prostranih i sitnoslovnih stranica.
Svako kolo antologijske edicije “Deset vekova srpske književnosti” čine odabrane knjige pisaca koje nisu u hronološkom nizu. Tako se ilustruje celovit izdavački zahvat, a na kraju svih knjiga su osnovni podaci o objavljenim i planiranim tomovima.
U istoj knjizi sedmog kola su gotovo zaboravljeni pisci Gerasim Zelić sa “Žitijem” pisanim u manastiru Krupa 1817, Vikentije Rakić sa spevovima i besedama, i Sava Mrkalj, pesnik, pisac “Sala debeloga jera” i Vukov prethodnik.
Priređivači su Borivoj Čalić i Isidora Popović koja je pronašla nepoznate Rakićeve stihove. Pisac Milisav Savić, koji je doktorirao na ustaničkoj prozi, u istom tomu je uz Memoare Prote Mateje Nenadovića odabrao nepravedno zaturena sećanja Nićifora Ninkovića, najboljeg svedoka o Karađorđevom ustanku i Miloševoj vladavini.
Stihove u pesmama i dramama, istorijske odsjaje u prozi, prepisku s Vukom, Njegošem i drugim savremenicima, iz obilatog dela Sime Milutinovića Sarajlije izabrao je Dušan Ivanić.
Knjiga Jaše Ignjatovića, s predgovorom Snežane Milosavljević Milić, ima dva romana (“Vasa Rešpekt” i ” Večiti mladoženja”), pripovetke, deo memoara i “pogled na knjižestvo”.
Posle Branka, Zmaja i Laze Kostića štampana je antologija stihova i pripovedaka Đure Jakšića, sa dramom “Jelisaveta kneginja crnogorska”, uz izbor Duška Pevulje i iz pisama i Đurinih sećanja.
Tako se osam pisaca iz 19. veka koji su uspešno vladali svim žanrovima našlo u istom mestu.
Iz književnosti 20. veka petorica pisaca u sedmom kolu imaju svoje antologijske knjige.
Momčilo Nastasijević sa “Lirskim krugovima”, “Magnovenjima”, dramom, esejima, tamnovilajetskim i varoškim “hronikama” u Biljani Mičić ima novog i pouzdanog tumača.
Predgovor o Miodragu Bulatoviću napisao je Matija Bećković, s pesmom “Koji je ono, majko?”, a Miro Vuksanović je u istim koricama sastavio pripovetke, dva romana (“Crveni petao leti prema nebu” i “Heroj na magarcu”) i kratke odlomke iz četiri nedavno objavljene studije o Bulatoviću.
Iz zamašnog opusa Živojina Pavlovića, koji se iskazao kao čovek sa nekoliko jednakih darova, Bojan Jović je priredio venac pripovedaka, roman “Zid smrti”, oglede o lepom i ružnom i “Monolog nad mumijama”.
Prof dr Bojana Stojanović Pantović uspešno je uravnotežila intelektualnost višeg reda u poeziji, drami i esejima Jovana Hristića.
Poeziju, eseje i kritike Branka Miljkovića, u novom rasporedu, po tematskim ciklusima, primernim načinom dao je Radivoje Mikić.
Knjige sedmog kola u milenijumskoj ediciji srpske književnosti štampane su čisto, na toniranom papiru, u tvrdom povezu sa zlatotiskom.
Miro Vuksanović piše da su “sve knjige u priređene po naučnim merilima, koja su prilagođena svima, od učenika do najučenijih. Međutim, biblioteke ediciju uzimaju otkupom iz Ministarstva kulture, katedre za srpsku književnost postupaju različito, a na ponudu izdavača svim gimnazijama u Srbiji niko od njih nije poslao nikakav odgovor.
“Očigledno je da čitanje najboljih pisaca nije u modi i da školska lektira ima simbolično značenje. Istina je da književnost čuva jezik i da je jezik u osnovi svake nacionalne kulture. Naš sadašnji odnos prema srpskoj književnosti najvišeg ranga ne stvara nikakve uslove za radost i napredovanje. Naprotiv, reč će nam biti sve više nejasna, a rečenica sve više besmislena. Možda ćemo umesto razgovora početi da se tupo gledamo” prokomentarisao je Vuksanović odsustvo interesovanja za ovaj kapitalni izdavački poduhvat. .
Uređivački odbor antologijske edicije “Deset vekova srpske književnosti” od početka sarađuje s Odborom za proučavanje istorije književnosti SANU, dosledno ostvaruje svoju koncepciju i priprema izbor pisaca za drugu seriju.
Glavni urednik je Miro Vuksanović, a urednici oblasti su Zlata Bojović, Slavko Gordić, Tomislav Jovanović, Marija Kleut, Goran Maksimović, Marko Nedić, Milivoj Nenin i Mirjana D. Stefanović.
Izvor: Agencija Tanjug
