Igor Marojević je srpski pisac, dramaturg, prevodilac i urednik koji je nakon velikog uspeha zbirke Beograđanke upravo objavio i roman Prave Beograđanke kao sastavni deo Beogradskog petoknjižja u okviru kojeg su do sada još objavljeni romani 24 zida i Parter.
U skladu sa tim zamolili smo ga da za Bookvar preporuči pet knjiga o Beograđankama, Beograđanima i Beogradu. Ovo je njegov izbor:
- Milutin Uskoković Došljaci (1910)
Stalni nemir i večito burna unutarnja dijalektika modernog i starog nisu svojstvo samo likova ovog romana i života njegovog autora, nego i njegovog savremenika ekspresionizma, ali i samog Beograda. Došljaci jesu prvi pravi, ali možda i najbolji beogradski roman do danas, i to baš stoga što je stvaran poetikom u duhu piščevog vremena a najprikladnijom građi jer vrlo srodnom i formalnoj središnjoj ličnosti romana Milošu Kremiću i Beogradu: istinskom glavnom junaku Došljaka . Samo na prvi pogled je čudno da ovako naslovljen narativ bude ultimativan naslov o Beogradu: Užičanin Uskoković je na najfiniji način pokazao da distanca prema pomenutom junaku ali I građi romana, može da bude poetički i te kako plodotvorna, inače se Došljaci ne bi i danas bar kod nas čitali bez bitnih kulturoloških i poetičkih prepreka; naprotiv.
- Ivo Andrić Gospođica (1945)
Distancu prema Beogradu još više je narativno iskoristio Ivo Andrić u Gospođici, čiji srazmerno znatniji deo teče u drugoj sredini, kao antipodu glavnoopisanoj, nego što je to slučaj u Užicu Uskokovićevih Došljaka. Prilog ovog nobelovčevog romana svetskoj književnosti jeste u liku Sarajke Rajke Radaković, osobene varijacije velikih književnih junakinja koje imaju problem sa sredinom i vremenom, i skučenom realnošću. Međutim, iako Andrić opisuje uzbudljivu građu u vidu međuratne tranzicije dok Uskoković tretira predratnu, benigno uzburkanu, opisanu trideset pet godina pre objavljivanja Gospođice, Došljaci kao da su u tom aspektu sročeni dovitljivije pa i svežije.
- Georgina Kumanudić O gradskom jeziku i negativnom kretanju u gradskom jezgru i knjigama DOBD-a (na primer, 2007)
Filozofski spis koji postoji samo u mom novom romanu, Prave Beograđanke, kao i njegova autorica. DOBD znači Društvo za očuvanje beogradskog duha, čija osnivateljka i vlasnica jeste Georgina Kumanudić. Izdavački sektor DOBD-a publikovao je ovu njenu knjigu, po čijoj pramisli supstancu Beograda čini Dorćol i njegova filozofija, derivirana iz korena turskog naziva Dorćola: raskrsnica. Kako bi bile u dosluhu sa suštinom rodnog grada, prave Beograđanke moraju imati baštinu svih strana raskrsnice, od ovdašnjeg inata i iracionalnosti do neke anglosaksonsko-germanske prividne razboritosti, kao i spoja snage, smelosti i nežnosti ali i razuma i, kad treba, hladnoće. Filozofski potencijali štiva vrhune u tezi da se, kada jedna strana beogradske dvojnosti i raščetvorenosti između Istoka, Zapada idr. ojača, oteža i naruši balans, to fizički iskazuje zakrivljenjem s jezgra ka lažnom jezgru, poput, po autorici, Vračara ili Senjaka – ili ne daj bože ka periferiji grada – a mentalno ka pojačanoj moći došljakâ.
- Čiča Ilija Stanojević Dorćolska posla (1909)
Opisan je varoško-trgovački Dorćol iz davnina, skučen u odnosu na taj daj deo Beograda u naslovima O gradskom jezgru… i Prava Beograđanke. Međutim, drama Čiča Ilije Stanojevića više u prikazanom nego u kazanom plastično i na jedinstven način pokazuje šta znači pojam čarlame. Umesto nadanja odgovoru na pitanje o značenju tog i danas korišćenog pojma, oko čijeg značenja kanda nema konsenzusa, ne samo da je bolje čitanje Dorćolskih posla nego jedino ono može pružiti potpun odgovor. Upozorenje potencijalnim čitaocima: dijalozi su napisani na jeziku koji neretko podseti manje na srpski nego na bugarski.
- Marinko Paunović Beograd, večiti grad (1968)
Iako oblikovan primenom istoriografsko-publicističko-sociološkog pristupa, ovde se Beograd kao glavni junak štiva proteže epskije nego igde, od bezmernog razdoblja ogromnog praokeana Tetisa do dana jednopartijskog socijalizma, čije ideološke regule srećom nisu odveć uticale na štivo. Pomalo je sramno što izvesni očigledni plagijati ovog dela poslednjih decenija nekažnjeno uživaju uspeh, i što u elektronskom katalogu NBS od 24 naslova knjige pod ovim ili sličnim imenom, samo jedno zauzima izvornik, i to poslednje.
